แนวโน้มบรรจุภัณฑ์ยั่งยืนปี 2025: จากแรงกดดันสู่กลยุทธ์การแข่งขันทางการตลาด Sustainable Packaging Trends 2025: Turning Pressure into a Competitive Marketing Strategy

แนวโน้มบรรจุภัณฑ์ยั่งยืนปี 2025: จากแรงกดดันสู่กลยุทธ์การแข่งขันทางการตลาด
Sustainable Packaging Trends 2025: Turning Pressure into a Competitive Marketing Strategy

By: ดร. วิญญู ศักดาทร  
Vinyoo Sakdatorn, D.Eng.
Division of Product Development Technology
Faculty Agro-Industry
Chiangmai University 
design.by.yu@gmail.com

            บรรจุภัณฑ์ยั่งยืนไม่ได้จำกัดเพียงการใช้วัสดุทางเลือกเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมไปถึงการออกแบบ การจัดการหลังการใช้ และระบบสนับสนุนตลอดทั้งห่วงโซ่อุปทาน อันได้แก่

- วัสดุชีวภาพ (Bio-based and/or Compostable Materials) การใช้วัสดุที่ย่อยสลายได้ทางชีวภาพ เช่น กระดาษ เส้นใยไม้ และอนุภาคเซลลูโลสนั้นได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น โดยวัสดุเหล่านี้ไม่เพียงเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่ยังมีการปรับปรุงประสิทธิภาพในการยืดอายุการเก็บรักษาอาหารอย่างต่อเนื่อง เช่น การพัฒนาถาดบรรจุภัณฑ์จากเส้นใยเซลลูโลสประสิทธิภาพสูงจาก Ecoocel ซึ่งมีคุณสมบัติที่เทียบเท่ากับวัสดุบรรจุภัณฑ์แบบเดิมที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน โดยโดดเด่นในด้านความสามารถในการย่อยสลายและรีไซเคิลได้ 100% ร่วมกับกระดาษและกระดาษแข็ง ซึ่งช่วยลดการใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้งและลดภาระภาษีพลาสติก  นอกจากนี้ยังเป็นวัสดุทดแทนสังเคราะห์อย่าง EPS/PET ที่ใช้สำหรับบรรจุอาหารสด เนื่องจากวัสดุดังกล่าวเป็นทรัพยากรหมุนเวียนที่ได้จากผลพลอยได้ทางการเกษตร อีกทั้งยังช่วยลดคาร์บอนฟุตพรินท์ได้มากถึงร้อยละ 80 เมื่อเทียบกับวัสดุชนิดเดิม จึงส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมรวมห่วงโซ่อุปทานน้อยกว่า รวมถึงยังมีการออกแบบให้มีรูปทรงและขนาดที่หลากหลาย เพื่อให้สามารถปรับใช้กับสายการผลิตเดิมได้อย่างราบรื่น

- บรรจุภัณฑ์แบบแอคทีฟ เป็นหนึ่งในแนวทางที่ช่วยลดขยะอาหารซึ่งเป็นความท้าทายด้านความมั่นคงทางอาหารระดับโลก โดยเทคโนโลยีนี้ถูกพัฒนาไปสู่การสร้างฟิล์มที่ช่วยปรับปรุงความปลอดภัยและยืดอายุการเก็บรักษาอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มอาหารสดที่เน่าเสียง่าย ด้วยหลักการทำงานของบรรจุภัณฑ์แบบแอคทีฟ คือ การเสริมคุณสมบัติ “การทำงานเชิงรุก” ลงในบรรจุภัณฑ์ สำหรับแนวโน้มในการนำบรรจุภัณฑ์แอคทีฟมาประยุกต์ใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ได้แก่

·      การนำสารดูดซับออกซิเจน (Oxygen Scavengers) และตัวควบคุมความชื้น (Moisture Control Agents) มาใช้ในรูปแบบซองหรือแผ่นที่บรรจุอยู่ในบรรจุภัณฑ์สำหรับผลิตภัณฑ์ประเภทต่างๆ เช่น กาแฟ พิซซ่า ผลิตภัณฑ์เบเกอรี และเนื้อสัตว์ เป็นต้น

·    การใช้ฟิล์มต้านจุลินทรีย์สำหรับผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์และสัตว์ปีก เพื่อลดการเจริญเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์และยืดอายุการเก็บรักษา

·    การพัฒนาฟิล์มบริโภคได้ที่ผลิตจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ไคโตซาน ซึ่งมีคุณสมบัติในการต้านเชื้อจุลินทรีย์และถูกนำไปใช้กับผลิตภัณฑ์ต่างๆ

- บรรจุภัณฑ์อัจฉริยะ (Intelligent Packaging) คือการใช้เทคโนโลยีเพื่อติดตามคุณภาพและแสดงข้อมูลคุณภาพของผลิตภัณฑ์ เช่น ตัวบ่งชี้อุณหภูมิ-เวลา (Time-Temperature Indicators หรือ TTI) หรือการสแกน QR Code ซึ่งช่วยเพิ่มความโปร่งใสในห่วงโซ่คุณภาพ ตัวอย่างเช่น ผลิตภัณฑ์นมพร้อมดื่มที่ติดตั้ง TTI เพื่อแจ้งเตือนหากเกิดความผิดปกติของอุณหภูมิระหว่างการขนส่ง

            Sustainable packaging is not limited to the use of alternative materials alone; it also encompasses design, post-use management, and support systems throughout the entire supply chain. These include:

- Bio-based and/or Compostable Materials: The use of biodegradable materials such as paper, wood fibers, and cellulose particles is gaining popularity. These materials are not only environmentally friendly but are also continuously improving in their ability to extend the shelf life of food. For example, the development of high-performance cellulose fiber trays by Ecoocel offers properties comparable to conventional packaging materials currently in use. They stand out for being 100% biodegradable and recyclable alongside paper and cardboard, helping to reduce single-use plastic consumption and alleviate plastic tax burdens. In addition, these materials serve as sustainable substitutes for synthetic EPS/PET used for fresh food packaging, as they are renewable resources derived from agricultural by-products. They can also reduce the carbon footprint by up to 80% compared to conventional materials, thus minimizing the overall environmental impact on the supply chain. Moreover, they are designed in a variety of shapes and sizes to ensure smooth integration into existing production lines.

- Active Packaging is one of the approaches helping to reduce food waste, a major challenge for global food security. This technology has advanced to include the development of films that effectively improve food safety and extend shelf life particularly for perishable fresh products.  The working principle of active packaging lies in adding “proactive functions” to the packaging. Emerging trends in the adoption of active packaging in the food industry include:

·      The use of oxygen scavengers and moisture control agents in the form of sachets or pads placed inside packaging for various products such as coffee, pizza, bakery products, and meat products.

·      The use of antimicrobial films for meat and poultry products to reduce microbial growth and extend shelf life.

·      The development of edible films made from natural materials such as chitosan, which possesses antimicrobial properties and has been applied to various products.

- Intelligent Packaging refers to the use of technology to monitor and display product quality information, such as Time-Temperature Indicators (TTI) or QR code scanning, which help enhance transparency in the quality chain. For example, ready-to-drink milk products equipped with TTIs can alert if any temperature abnormalities occur during transportation.