เจาะลึกชาไทย: องค์ประกอบ ปัจจัยความนิยม และข้อกังวลด้านความปลอดภัย Thai Tea Insight: Components, Popularity Factors, and Safety Concerns

เจาะลึกชาไทย: องค์ประกอบ ปัจจัยความนิยม และข้อกังวลด้านความปลอดภัย
Thai Tea Insight: Components, Popularity Factors, and Safety Concerns

By:  รศ.ดร. กฤษกมล ณ จอม
Assoc.Prof. Kriskamol Na Jom, Dr.rer.nat.
Department of Food Science and Technology
Diploma Program in Beverage Technology and Management
Faculty of Agro-Industry
Kasetsart University
kriskamol.n@ku.th

นิรมล จิตต์สมหมาย
Niramol Jitsommai
LCMS Product Specialist
SciSpec Co., Ltd.
niramol@scispec.co.th

         ชาไทย (Thai Tea) เป็นเครื่องดื่มยอดนิยมทั้งในไทยและต่างประเทศ มีจุดเด่นคือสีส้มสด รสหวานมัน และกลิ่นหอมเฉพาะตัว โดยได้รับอิทธิพลจากชาวจีนอพยพ และเริ่มแพร่หลายในไทยช่วงศตวรรษที่ 20 โดยเฉพาะในร้านกาแฟโบราณ ปัจจุบัน ชาไทยถูกพัฒนาให้ตอบโจทย์รสนิยมผู้บริโภค และกลายเป็นซอฟต์พาวเวอร์ที่ส่งเสริมวัฒนธรรมไทยในระดับสากล
 
เปิดสูตร (ไม่) ลับของเครื่องดื่มชาไทยยอดนิยม
         จากเสน่ห์เฉพาะตัวของชาไทย ทำให้เครื่องดื่มชนิดนี้กลายเป็นหนึ่งในตัวแทนของเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของไทย อีกทั้งยังมีบทบาทในการส่งเสริมภาพลักษณ์ของประเทศในระดับนานาชาติ โดยทั่วไป ชาไทยมักประกอบด้วยส่วนผสมหลักดังต่อไปนี้

1. ใบชา โดยใช้ชาฝรั่ง (Assam Tea) หรือชาซีลอน (Ceylon Tea) เป็นหลัก ซึ่งให้รสขมฝาด (Tannin) และความเข้มข้นของชา รวมถึงเป็นแหล่งของคาเฟอีน (Caffeine) ที่ช่วยให้ร่างกายตื่นตัว และสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น พอลิฟีนอลที่ช่วยต้านการอักเสบอีกด้วย

2. เครื่องเทศ (เฉพาะบางสูตร) เช่น โป๊ยกั๊ก และกระวาน ที่จะช่วยเสริมกลิ่นหอมของชา ทำให้รสชาติซับซ้อนและกลมกล่อมมากขึ้น

3. นมข้นหวาน นมข้นจืด หรือครีมเทียม ช่วยให้รสชาติมีความนุ่มนวล หวานมัน ลดความขมฝาดของชา และเพิ่มความเข้มข้นให้กับเครื่องดื่ม ซึ่งนมบางชนิดจะช่วยเสริมกลิ่นรสของชาให้ชัดเจนยิ่งขึ้น

4. น้ำตาล ช่วยปรับสมดุลรสชาติความขมของชา พร้อมทั้งทำหน้าที่เป็นแหล่งพลังงานหลักของเครื่องดื่ม

5. สีส้ม Sunset Yellow FCF (E110) เป็นสีสังเคราะห์ในกลุ่ม Azo Dye หรือ Annatto (E160b) ซึ่งเป็นสีจากธรรมชาติ สกัดจากเมล็ดต้นคำแสด ช่วยเพิ่มสีส้มที่เป็นเอกลักษณ์และช่วยให้สีของชาไทยมีความสม่ำเสมอมากยิ่งขึ้น

6. น้ำและน้ำแข็ง ควรเลือกใช้น้ำที่สะอาดและปราศจากกลิ่นหรือรสของคลอรีนเพื่อไม่ให้รบกวนรสของชา

ข้อกำหนดและมาตรฐานการใช้ Sunset Yellow FCF
          สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ของประเทศไทยได้กำหนดให้สามารถใช้สีผสมอาหาร Sunset Yellow FCF (INS 110) ในผลิตภัณฑ์ชาปรุงสำเร็จหรือเครื่องดื่มได้ในปริมาณไม่เกิน 100 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ในสภาพพร้อมบริโภค สำหรับขนมหวานและลูกอมมีปริมาณได้ไม่เกิน 300 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ซึ่งสอดคล้องกับมาตรฐานสากล ​เช่น มาตรฐานโคเด็กซ์ (Codex) ที่มีการกำหนดไว้ไม่เกิน 300 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ในกลุ่มเครื่องดื่ม สำหรับข้อกำหนด EFSA (European Food Safety Authority) ได้กำหนดไว้อยู่ที่ 50 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมในขนมหวาน และ US FDA (United States Food and Drug Administration) ได้ถูกระบุอยู่ในบัญชี GRAS (Generally Recognized as Safe) แต่จำเป็นจะต้องระบุบนฉลาก ทั้งนี้ หากมีการใช้ในปริมาณที่เกินกว่ากำหนด อาจจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ เช่น ก่อให้เกิดอาการแพ้ในผู้บริโภคบางกลุ่ม หรือส่งผลต่อพฤติกรรมเด็กในบางกรณี ซึ่งบางประเทศในสหภาพยุโรป ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และญี่ปุ่น ได้ประกาศห้ามนำเข้าชาปรุงสำเร็จที่ตรวจพบสีผสมอาหาร Sunset Yellow FCF (INS 110) เนื่องจากพิจารณาว่ามีความเสี่ยงต่อสุขภาพและห้ามใช้ในผลิตภัณฑ์เครื่องดื่ม

           Thai tea has gained global recognition for its vibrant orange hue, distinct sweet and creamy flavor, and aromatic profile. Introduced by Chinese immigrants and popularized in 20th-century coffee shops, it has since evolved into numerous variations to suit diverse tastes. This beloved beverage has become a form of soft power, helping to propel Thai culture onto the international stage.

(Open) Secrets of Popular Thai Tea

         Thai tea's distinct charm serves as a prime example of Thailand's creative economy, significantly contributing to the nation's image on the global stage. Generally, the following key ingredients form the basis of Thai tea:

1. Tea leaves, primarily from Assam or Ceylon, contain astringent tannins, stimulating caffeine, and beneficial antioxidants like anti-inflammatory polyphenols.

2. Spices (added in some recipes), like star anise and cardamom, boost the scent and help highlight a sophisticated, umami taste.

3. Sweetened condensed milk, unsweetened condensed milk, or non-dairy creamer mellows the overall taste, provides sweet creaminess, lessens the tea's astringency, and intensifies its flavor. Certain types of milk can further enhance the flavor profile.

4. Sugar helps offset bitterness and serves as the tea's primary energy source.

5. The unique orange hue in Thai tea is evenly distributed thanks to the presence of a synthetic azo dye, Sunset Yellow FCF (E110), or a natural colorant, Annatto (E160b), which is extracted from the lipstick tree (Bixa orellana).

6. Water and ice should come from clean sources, free of chlorine or odors that could negatively affect the tea's taste.

Usage Regulations and Standards for Sunset Yellow FCF
         The Thai Food and Drug Administration (Thai FDA) permits ready-made tea products to contain no more than 100 milligrams of Sunset Yellow FCF (INS 110) per kilogram, while desserts and candies allow up to 300 milligrams per kilogram. These regulations align with international standards like Codex, which sets a 300 milligrams per kilogram maximum for drinks, and the European Food Safety Authority (EFSA), specifying 50 milligrams per kilogram in desserts. The U.S. Food and Drug Administration (US FDA) classifies this dye as GRAS (Generally Recognized as Safe), though clear labeling is still required. However, excessive use of Sunset Yellow FCF may lead to adverse health effects such as allergic reactions in some consumers or behavioral alterations in children. Consequently, some EU countries, Australia, New Zealand, and Japan explicitly ban the import of ready-made tea or drinks containing Sunset Yellow FCF (INS 110) due to its potential health risks.