โภชนาการเฉพาะบุคคลสำหรับภาวะพิเศษ: กุญแจสู่สุขภาพสมดุลและการฟื้นฟูร่างกาย Personalized Nutrition for Special Conditions: The Key to Balanced Health and Body Recovery

โภชนาการเฉพาะบุคคลสำหรับภาวะพิเศษ: กุญแจสู่สุขภาพสมดุลและการฟื้นฟูร่างกาย
Personalized Nutrition for Special Conditions: The Key to Balanced Health and Body Recovery

By:       สุภัตรา สิริสถิรสุนทร
Suphattra Sirisathirasunthon
Faculty of Science and Agricultural Technology
Rajamangala University of Technology Lanna Tak                                               
suphattra.si@rmutl.ac.th

ผศ.ดร. ดลพร ว่องไวเวช
Asst.Prof. Donporn Wongwaiwech, Ph.D.
Faculty of Science and Agricultural Technology
Rajamangala University of Technology Lanna Tak
donporn@rmutl.ac.th

ภาพิมล ประจงพันธ์
Papimon Prachongpun
Food and Nutrition Home Economics Technology
Rajamangala University of Technology Krungthep
papimon.p@mail.rmutk.ac.th

           การรับประทานอาหารของบุคคลปกติในภาวะพิเศษ หมายถึง การปรับเปลี่ยนรูปแบบการรับประทานให้เหมาะสมกับช่วงเวลา หรือสภาวะของร่างกายที่แตกต่างจากปกติ แม้จะไม่ได้เจ็บป่วย แต่ร่างกายอาจต้องการสารอาหารหรือพลังงานมากขึ้น หรือสัดส่วนที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม เพื่อให้เพียงพอต่อการทำงานและการฟื้นฟูร่างกาย

แนวทางการรับประทานอาหารสำหรับบุคคลที่อยู่ในภาวะพิเศษ
           1. หญิงตั้งครรภ์ มีความต้องการพลังงานเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 300 กิโลแคลอรีต่อวัน (โดยเฉพาะในไตรมาสที่ 2–3 ของการตั้งครรภ์) อีกทั้งยังต้องการสารอาหารเพิ่มขึ้น ได้แก่ โปรตีน วิตามินเอ กรดโฟลิก ไอโอดีน ธาตุเหล็ก นอกจากนี้ หญิงตั้งครรภ์ยังควรได้รับสารอาหารสำคัญอื่นๆ เพิ่มเติม เช่น โอเมกา-3 แคลเซียม และวิตามินซี ขณะเดียวกันควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสหวาน มัน และเค็มจนเกินไป โดยเน้นการรับประทานอาหารที่สะอาดและปลอดภัย เพื่อป้องกันและควบคุมความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง

           2. หญิงให้นมบุตร ต้องการพลังงานเพิ่มขึ้นจากปกติ 500 กิโลแคลอรีต่อวัน โดยสารอาหารสำคัญ ได้แก่ โปรตีน และไขมันดี

           3. ผู้ที่ทำงานหนักหรือออกกำลังกายหนัก ต้องการพลังงานเพิ่มขึ้นตามการใช้แรงงาน 2,800–3,500 กิโลแคลอรีต่อวัน โดยสารอาหารสำคัญสำหรับคนกลุ่มนี้ ได้แก่ คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อนเพื่อใช้เป็นแหล่งพลังงานหลัก โปรตีนสำหรับการซ่อมแซมกล้ามเนื้อ รวมถึงวิตามินบีและเกลือแร่

           4. ผู้ป่วยพักฟื้นหลังผ่าตัดหรือเจ็บป่วย ต้องการพลังงานเพิ่มตามความต้องการของร่างกายเพื่อการฟื้นฟู โดยสารอาหารที่สำคัญ ได้แก่ โปรตีนในปริมาณสูงสำหรับซ่อมแซมแผล วิตามินซีและสังกะสีเพื่อช่วยในการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ นอกจากนี้ควรรับประทานอาหารอ่อน ย่อยง่าย โดยเฉพาะในระยะแรกของการพักฟื้น

           5. ผู้สูงอายุในภาวะที่มีการเคลื่อนไหวน้อย มีความต้องการพลังงานลดลงจากเดิมร้อยละ 20–30 จากบุคคลปกติ แต่จำเป็นต้องได้รับโปรตีนในปริมาณที่เพียงพอเพื่อป้องกันกล้ามเนื้อฝ่อ นอกจากนี้ ยังมีสารอาหารอื่นๆ ที่สำคัญสำหรับผู้สูงอายุกลุ่มนี้ ได้แก่ แคลเซียม วิตามินดี และใยอาหาร

           การรับประทานอาหารของบุคคลปกติในภาวะพิเศษถือเป็นการปรับโภชนาการให้เหมาะสมกับความต้องการของร่างกายในแต่ละช่วงวัยและสภาวะร่างกายที่แตกต่างไปจากปกติ ทั้งนี้เพื่อให้ร่างกายได้รับพลังงานและสารอาหารที่เพียงพอสำหรับการเจริญเติบโต การทำงาน และการฟื้นฟูสุขภาพ อันจะช่วยเสริมสร้างสุขภาพที่ดี ป้องกันภาวะแทรกซ้อน และสนับสนุนคุณภาพชีวิตที่สมบูรณ์แข็งแรงอย่างยั่งยืน


           A person’s dietary needs change throughout different life stages and under various physical conditions. Personalized nutrition involves adjusting eating habits to align with these stages or health conditions, ensuring the body receives sufficient nutrients for optimal function, growth, and recovery.

Nutrition for Individuals in Special Conditions
           1. Pregnant Women: They require an average of 300 additional kilocalories per day (especially in the second and third trimesters). They also need increased nutrients, such as protein, vitamin A, folic acid, iodine, and iron. In addition, other essential nutrients include omega-3, calcium, and vitamin C. At the same time, pregnant women should reduce the intake of foods that are overly sweet, fatty, or salty, focus on eating clean, and control their diet to prevent chronic non-communicable diseases.

           2. Breastfeeding women require an additional 500 kilocalories per day above their normal needs. Key nutrients include protein and good fats such as marine fish, eggs, and legumes.

           3. Individuals who work hard or exercise intensely require increased energy according to their workload, about 2,800–3,500 kilocalories per day. Important nutrients for this group include complex carbohydrates as the main source of energy, protein for muscle repair, as well as B vitamins and minerals.

           4. Patients recovering from surgery or illness require energy adjusted to meet their recovery needs. The key nutrient is protein, which is needed in high amounts to aid wound healing. Vitamin C and zinc are also essential for the formation of new tissue. In the early recovery phase, patients should consume soft, easily digestible foods.

           5. Elderly with limited mobility require 20–30% less energy than usual but still need adequate protein intake to prevent muscle loss. Other important nutrients for this group include calcium, vitamin D, and dietary fiber.

           Nutrition for individuals in special conditions involves adjusting dietary intake to meet the body’s needs at different life stages and under various physical conditions. This ensures adequate energy and nutrient intake for growth, proper functioning, and recovery, thereby promoting good health, preventing complications, and supporting a strong and sustainable quality of life.