เทคโนโลยีวิเคราะห์โภชนาการเฉพาะบุคคลเพื่อการวางแผนอย่างแม่นยำ Advanced Technologies for Personalized Dietary Planning

เทคโนโลยีวิเคราะห์โภชนาการเฉพาะบุคคลเพื่อการวางแผนอย่างแม่นยำ
Advanced Technologies for Personalized Dietary Planning

By:       กองบรรณาธิการ
นิตยสาร ฟู้ด โฟกัส ไทยแลนด์
Editorial Team
Food Focus Thailand Magazine
editor@foodfocusthailand.com

          โภชนาการเฉพาะบุคคลจะเป็นการวิเคราะห์ข้อมูลจากดีเอ็นเอ ระบบการเผาผลาญ และจุลชีพในลำไส้ เพื่อระบุความต้องการที่แท้จริงของร่างกาย เปลี่ยนแปลงแนวคิดด้านโภชนาการจากการนับแคลอรีมาสู่การปลดล็อกศักยภาพของอาหารในการเสริมสมรรถภาพสมอง ฟื้นฟูการนอนหลับ ชะลอวัย และเสริมสร้างสุขภาพลำไส้ จากเดิมที่เคยเป็นศาสตร์เฉพาะทาง กลายเป็นแนวทางกระแสหลักที่ขับเคลื่อนด้วย “โภชนพันธุศาสตร์” (Nutrigenomics) ซึ่งเป็นการศึกษาอิทธิพลของสารอาหารต่อยีน ตลอดจนความแตกต่างทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อการตอบสนองต่ออาหาร โดยอาศัยเครื่องมือวิเคราะห์ขั้นสูงที่เรียกว่า “เทคโนโลยีโอมิกส์” (Omics Technologies)

เทคโนโลยีโอมิกส์คืออะไร?
          เทคโนโลยีโอมิกส์เป็นชุดเครื่องมือสำหรับการศึกษาชีววิทยาแบบองค์รวม ตั้งแต่ดีเอ็นเอ และการแสดงออกของยีน (อาร์เอ็นเอ) ไปจนถึงการสร้างโปรตีน สารเมตาบอไลต์ และปฏิกิริยาทางชีวเคมีต่างๆ ในระดับเซลล์ โดยมีสาขาหลัก ได้แก่ จีโอโนมิกส์ ทรานสคริปโตมิกส์ โปรตีโอมิกส์ และเมตาโบโลมิกส์

Genomics: พิมพ์เขียวแห่งสุขภาพ
          รากฐานของโภชนพันธุศาสตร์ คือ "จีโนมิกส์" ซึ่งศึกษาลำดับพันธุกรรมทั้งหมดของบุคคล (จีโนม) โดยจีโนมประกอบด้วยความแตกต่างนับล้านตำแหน่งที่อาจมีผลต่อการเผาผลาญสารอาหาร การตอบสนองต่ออาหาร หรือความเสี่ยงต่อโรคที่เกี่ยวข้องกับโภชนาการ การวิเคราะห์จีโนมจะช่วยระบุยีนเฉพาะ เช่น ยีนที่มีผลต่อการย่อยแลคโตส การเผาผลาญคาเฟอีน หรือความเสี่ยงต่อภาวะอ้วน ข้อมูลนี้สามารถนำมาใช้วางแผนโภชนาการเพื่อลดความเสี่ยงและเพิ่มประโยชน์สูงสุดให้กับร่างกาย

Transcriptomics: ถอดรหัสการทำงานของยีน
          "ทรานสคริปโตมิกส์" เป็นการศึกษาการถอดรหัสการสร้างสารอาร์เอ็นเอ หรือโมเลกุลที่ทำหน้าที่เป็นผู้ส่งสารและถ่ายทอดคำสั่งทางพันธุกรรมจากดีเอ็นเอไปยัง “โรงงานผลิตโปรตีน” ภายในเซลล์ การวิเคราะห์ทรานสคริปโตมิกส์ด้านโภชนาการจะช่วยเปิดเผยว่า อาหารหรือสารอาหารชนิดใดจะเข้าไปกระตุ้นหรือยับยั้งการทำงานของยีน

Proteomics: กลไกการทำงานเชิงลึกของร่างกาย
          หากทรานสคริปโตมิกส์เปรียบเสมือนการแสดง “แผนงาน” ของร่างกายแล้ว “โปรตีโอมิกส์” คือ การสะท้อนให้เห็นสิ่งที่เกิดขึ้นจริงในระดับเซลล์ เนื่องจากโปรตีนทำหน้าที่แทบทุกกระบวนการสำคัญของร่างกาย ตั้งแต่การย่อยอาหารไปจนถึงการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน การวิเคราะห์โปรตีโอมิกส์ช่วยตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงปริมาณ โครงสร้าง และหน้าที่ของโปรตีนที่ได้รับอิทธิพลจากอาหาร

Metabolomics: ลายนิ้วมือทางเคมีของโภชนาการ
          "เมตาโบโลมิกส์" เป็นการวิเคราะห์ในขั้นที่สูงขึ้น โดยศึกษาสารขนาดเล็กที่เรียกว่าเมตาบอไลต์ ซึ่งเป็นผลลัพธ์สุดท้ายของกระบวนการเมตาบอลิซึม ซึ่งสารเหล่านี้ ได้แก่ กรดอะมิโน น้ำตาล กรดไขมัน วิตามิน และสารอื่นๆ ที่สะท้อนถึงการเผาผลาญของร่างกายในขณะนั้น ข้อมูลจากเมตาโบโลมิกส์จะช่วยตรวจพบความไม่สมดุลหรือภาวะขาดสารอาหารตั้งแต่ระยะแรก ก่อนที่จะมีอาการต่างๆ ปรากฏ

          Precision nutrition uses insights from your DNA, metabolism, and the gut microbiome to determine exactly what the body needs to thrive. It marks a shift from calorie counting to unlocking food’s potential to sharpen the mind, restore sleep, slow aging, and strengthen gut health. Once seen as niche science, this approach is now entering the mainstream, powered by nutrigenomics—the study of how nutrients interact with genes and how genetic variations shape dietary responses—and enabled by advanced analytical tools known as omics technologies.

What are Omics technologies?
          Omics technologies are a group of tools used for holistic biological studies. They examine all components of an organism, from DNA and gene expression (RNA) to protein production, metabolites, and various biochemical reactions within cells. Among these tools, genomics, transcriptomics, proteomics, and metabolomics play a central role.

Genomics: The Blueprint of Health
          At the foundation of nutrigenomics is genomics—the study of an individual’s complete set of DNA, or genome. Our genome contains millions of variations, some of which affect how we metabolize nutrients, respond to certain foods, or develop diet-related diseases. Genomic analysis can identify specific genetic variants, such as those that influence lactose tolerance, caffeine metabolism, or predisposition to obesity. By knowing these genetic markers, nutrition plans can be tailored to minimize risks and maximize benefits.

Transcriptomics: Reading the Language of Gene Expression
          While genomics shows the potential encoded in our DNA, it does not reveal which genes are active at any given time. That’s where transcriptomics comes in. This field studies RNA transcripts—molecules that act as messengers, carrying genetic instructions from DNA to the cell’s protein factories where proteins are synthesized. In nutrition science, transcriptomic analysis reveals how specific foods or nutrients influence gene activity.

Proteomics: Decoding the Body’s Functional Machinery
          If transcriptomics reveals the body’s plans by showing which genes are activated, proteomics shows what’s actually happening inside cells. Proteins are the workhorses of the body—they perform nearly all biological functions, from breaking down nutrients to regulating immune responses. Proteomic profiling in nutrigenomics examines how dietary components alter protein abundance, structure, and function.

Metabolomics: Mapping the Chemical Fingerprint of Nutrition
          Metabolomics takes the analysis one step further by studying small molecules—metabolites—that are the end products of metabolism. These include amino acids, sugars, fatty acids, vitamins, and many other compounds that reflect a person’s current metabolic state. Metabolomic data can detect early imbalances or deficiencies before symptoms arise.