ซอสและเครื่องปรุงรส: ผสานรสชาติและวัฒนธรรมบนเวทีอาหารโลก Sauces & Seasonings: Where Flavor Meets Culture in Global Cuisine

ซอสและเครื่องปรุงรส: ผสานรสชาติและวัฒนธรรมบนเวทีอาหารโลก
Sauces & Seasonings: Where Flavor Meets Culture in Global Cuisine

By:       ดรุณี อนุมะ
Darunee Anuma
Food Innovation and Packaging Center (FIN)
Chiang Mai University
fininfo.fin@gmail.com

 
ผศ.ดร. ชิตาพัณณ์ ใบงิ้ว
Shitapan Bai-Ngew, Ph.D.
Director
Food Innovation and Packaging Center (FIN)
Chiang Mai University
shitapan.fin@gmail.com

ภาพรวมตลาดอุตสาหกรรมซอสและเครื่องปรุงรส

           ตลาดอุตสาหกรรมซอสและเครื่องปรุงรสมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง จากการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้บริโภคทั่วโลกหลังยุคโควิด-19 ผู้บริโภคต้องการความหลากหลายและสะดวกสบายในการปรุงอาหาร โดยคาดการณ์แนวโน้มการเติบโตในปี พ.ศ. 2568-2574 ตลาดอุตสาหกรรมซอสทั่วโลกมีมูลค่า 280.35 พันล้านเหรียญดอลลาร์สหรัฐฯ ในปี พ.ศ. 2568 ด้วยอัตราการเติบโตเฉลี่ย (CAGR) ร้อยละ 6.14 ต่อปี สะท้อนถึงการขยายตัวของอุตสาหกรรมพร้อมทานและการเพิ่มขึ้นของผู้บริโภคที่มีรายได้ปานกลางในประเทศที่กำลังพัฒนาและเป็นผลมาจากเทรนด์อาหารนานาชาติที่แพร่หลายมากขึ้น

           ในตลาดระดับภูมิภาคเอเชีย ซอสและเครื่องปรุงรสครองส่วนแบ่งตลาดด้วยมูลค่า 157.51 พันล้านเหรียญดอลลาร์สหรัฐฯ หรือคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 56.2 ของตลาดโลก โดยมีอัตราการเติบโตสูงกว่าค่าเฉลี่ยโลก แสดงถึงความแข็งแกร่งของตลาดเอเชียที่มีประชากรจำนวนมากพร้อมวัฒนธรรมการรับประทานอาหารที่หลากหลาย ทำให้เศรษฐกิจมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว โดยในประเทศไทยมีมูลค่าตลาดซอสและเครื่องปรุงรส 2.17 พันล้านเหรียญดอลลาร์ฯ สหรัฐ ในปี พ.ศ. 2568 ด้วยอัตราการเติบโตร้อยละ 4.88 ต่อปี แม้ว่าอัตราการเติบโตจะต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของเอเชียและโลก แต่ตลาดไทยยังคงมีศักยภาพเนื่องจากเป็นฐานการผลิตและส่งออกที่สำคัญของภูมิภาค

การผลิตซอสสมัยใหม่และเครื่องปรุงรสด้วยเทคนิคเฉพาะ
           ความท้าทายและโอกาสในการพัฒนาซอสไทยในอนาคตจะต้องผสานนวัตกรรมเทคโนโลยีเข้ากับเอกลักษณ์วัฒนธรรมไทยเพื่อสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันและส่งเสริม Soft Power ด้านอาหารของประเทศไทยสู่ตลาดโลก เนื่องจากมีข้อได้เปรียบในเรื่องความหลากหลายของวัตถุดิบ วัตถุดิบมีคุณภาพสูง รวมถึงเครือข่ายการผลิตที่ครอบคลุมตั้งแต่เกษตรกรรม การแปรรูป จนถึงการส่งออก และตราสินค้าไทยในกลุ่มซอสมีการยอมรับในระดับสากล นอกจากนี้การแข่งขันของซอสและเครื่องปรุงรสของไทยในตลาดโลกควรมีความคิดสร้างสรรค์ด้านนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ เช่น การประยุกต์ใช้เทคโนโลยี Molecular Gastronomy ในการผลิตซอสสมัยใหม่ด้วยเทคนิค Specification เช่น Gelification หรือการปรับเนื้อสัมผัสด้วย Hydrocolloids และเทคนิค Emulsification หรือการผสมน้ำมันกับน้ำให้เป็นเนื้อเดียวกัน เป็นต้น (ภาพที่ 5-6) การพัฒนาซอสหรือเครื่องปรุงรสขึ้นใหม่เพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้ากลุ่มมังสวิรัติหรือวีแกน หรือแม้แต่การพัฒนาเทคโนโลยีการหมัก (controlled fermentation) ในซอสประเภทซอสถั่วเหลือง มิโซะซอส น้ำปลา เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตซอส ลดเวลาการหมัก ให้ความสม่ำเสมอของรสชาติ ควบคุมจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ (probiotics) และการพัฒนาอุตสาหกรรมซอสและเครื่องปรุงรสให้สอดคล้องกับพฤติกรรมของผู้บริโภคที่มีความตระหนักถึงอาหารพื้นถิ่นและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน มีความห่วงใยต่อสิ่งแวดล้อม (sustainable production) ลดของเหลือจากกระบวนการผลิตหรือการใช้บรรจุภัณฑ์ที่ย่อยสลายได้

Market Overview of the Sauce and Seasoning Industry
           The global sauce and seasoning industry continues to grow steadily, driven by shifts in consumer behavior in the post-COVID-19 era. Consumers are increasingly seeking greater variety and convenience when cooking. Between 2025 and 2031, The global sauce and seasoning market is projected to reach a value of USD 280.35 billion in 2025, with a compound annual growth rate (CAGR) of 6.14% from 2025 to 2031.  This growth reflects the expansion of the ready-to-eat food sector, the rise of a middle-class consumer in developing economies, and the growing popularity of international cuisines.

           In the Asian regional market, the sauces and seasonings sector holds a market value of USD 157.51 billion, representing 56.2% of the global market share. The growth rate in this region exceeds the global average, highlighting the strength of the Asian market, driven by its large population and diverse culinary traditions, which have fueled rapid economic development. In Thailand, the sauce and seasoning market is valued at USD 2.17 billion in 2025, with an annual growth rate of 4.88%. While this growth is lower than the regional and global averages, Thailand remains a key player due to its role as a major production and export hub in the region.

Modern Sauce Production and Specialized Techniques
           The future development of Thai sauces requires integrating technological innovation with Thailand’s cultural identity to strengthen competitiveness and enhance Thailand's culinary soft power on the global stage. Thailand boasts diverse, high-quality raw materials and a comprehensive value chain— spanning agriculture, processing, and export, and its sauce brands are recognized internationally. To remain competitive, Thai sauce manufacturers should innovate in both product formulations and production technology. This includes applying molecular gastronomy techniques in sauce production, such as gelification with hydrocolloids to adjust textures, and emulsification to produce stable oil–water emulsions (Figures 5–6). New sauce formulations should also target niche segments like vegetarian and vegan consumers. Advancements in fermentation technology, especially controlled fermentation, are crucial for improving the efficiency of soy sauce, miso, and fish sauce production.  These improvements can enhance production efficiency, reduce fermentation time, ensure consistent flavor profiles, and allow control over beneficial microorganisms (probiotics). Furthermore, the sauce and seasoning industry must respond to growing consumer awareness of sustainability, locally sourced, and environmental responsible products. This includes reducing production waste and using biodegradable packaging.