เทคโนโลยีเมมเบรน: เบื้องหลังรสชาติชั้นเลิศของชาและน้ำผลไม้ Membrane Technology: The Secret Behind the Superior Taste of Tea and Fruit Juice

เทคโนโลยีเมมเบรน: เบื้องหลังรสชาติชั้นเลิศของชาและน้ำผลไม้
Membrane Technology: The Secret Behind the Superior Taste of Tea and Fruit Juice

By:    ทัชช วสุกุลเกษมธร
Tatcha Vasukulkasemthorn
Sales Manager         
Suntar Environmental Technology Pte. Ltd.
tatchav@suntar.com

        ในปี พ.ศ. 2569 อุตสาหกรรมเครื่องดื่มของประเทศไทยขับเคลื่อนด้วย 2 ปัจจัยหลัก ปัจจัยแรกคือ ผู้บริโภคที่ให้ความสำคัญกับเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ คุณภาพระดับพรีเมียม และสะท้อนถึงอัตลักษณ์ท้องถิ่น ส่วนปัจจัยที่สอง คือ หน่วยงานกำกับดูแลและผู้ค้าปลีกที่ให้การสนับสนุนผลิตภัณฑ์ที่มีน้ำตาลต่ำและมีมูลค่าสูง แนวโน้มดังกล่าวปรากฏชัดในกลุ่มผลิตภัณฑ์ชา ทั้งชาพร้อมดื่มและชาชนิดพิเศษ รวมถึงเครื่องดื่มจากผลไม้ เช่น น้ำมะพร้าว และน้ำผลไม้จากผลไม้เมืองร้อนชนิดต่างๆ

        ในขณะเดียวกัน เทคโนโลยีเมมเบรนกำลังเข้ามามีบทบาทสำคัญในอุตสาหกรรมเครื่องดื่มทั้งทางด้านเทคนิคและเชิงพาณิชย์ ด้วยการยกระดับคุณภาพของผลิตภัณฑ์ ส่งเสริมด้านความยั่งยืน ลดต้นทุนการผลิต และเปิดโอกาสให้เกิดการพัฒนานวัตกรรมเครื่องดื่มในรูปแบบใหม่ๆ

จากใบชาสู่เครื่องดื่ม: เมื่อเทคโนโลยีเมมเบรนเข้ามาพลิกโฉมกระบวนการผลิต
        กระบวนการกรองด้วยเมมเบรน เช่น ไมโครฟิลเตรชั่น (MF) อัลตร้าฟิลเตรชั่น (UF) นาโนฟิลเตรชั่น (NF) รีเวิร์สออสโมซิส (RO) และเทคนิคการทำให้เข้มข้น (Concentration Techniques) ได้กลายเป็นมาตรฐานสำคัญของอุตสาหกรรมเครื่องดื่มทั่วโลก และในปี พ.ศ. 2569 เทคโนโลยีเหล่านี้มีแนวโน้มที่จะถูกนำมาใช้ในห่วงโซ่คุณค่าของผลิตภัณฑ์ชาและน้ำผลไม้ในประเทศไทยมากขึ้น ด้วยเหตุผลสำคัญหลายประการ ได้แก่ คุณภาพของผลิตภัณฑ์ การยืดอายุการเก็บรักษาโดยไม่ใช้ความร้อนสูง การนำส่วนผสมกลับมาใช้ใหม่ การหมุนเวียนน้ำกลับมาใช้ซ้ำ และการลดต้นทุนในกระบวนการทำให้เข้มข้น นอกจากนี้ งานวิจัยได้ระบุถึงประสิทธิภาพของกระบวนการกรองด้วยเมมเบรนในด้านความปลอดภัยทางจุลชีววิทยา การรักษาสารสำคัญ รวมถึงการสนับสนุนแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียนในโรงงานอีกด้วย

·    การสกัดชาเป็นกระบวนการแยกสารสำคัญจากใบชา เช่น โพลีฟินอล คาเฟอีน และน้ำมันหอมระเหย โดยวิธีการดั้งเดิมอย่างการสกัดด้วยน้ำร้อนมักจะใช้พลังงานสูงและอาจสูญเสียสารสำคัญที่ไวต่อความร้อน ดังนั้น เทคโนโลยีเมมเบรนจึงเข้ามามีบทบาทสำคัญในขั้นตอนหลังจากการสกัดแบบดั้งเดิม โดยกระบวนการไมโครฟิลเตรชั่นและอัลตร้าฟิลเตรชั่นเมมเบรนจะทำให้สารสกัดมีความใสและช่วยกำจัดสิ่งตกค้าง เช่น เศษชาและคอลลอยด์ที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ ในขณะที่กระบวนการรีเวิร์สออสโมซิสถูกนำมาใช้เพื่อเพิ่มระดับความเข้มข้นของสารสำคัญที่ต้องการ

·    กระบวนการผลิตน้ำผลไม้ การใช้เมมเบรนเพื่อทำให้ผลิตภัณฑ์มีความเข้มข้นขึ้นนั้นถือเป็นทางเลือกในการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพมากกว่าการระเหยด้วยความร้อนแบบดั้งเดิม โดยระบบอัลตร้าฟิลเตรชั่นสามารถแยกน้ำออกได้ที่อุณหภูมิต่ำ จึงช่วยรักษากลิ่น สีสัน และสารอาหารของผลิตภัณฑ์ได้ นอกจากนี้ ยังทำให้น้ำผลไม้มีรสชาติที่สดใหม่ยิ่งขึ้น พร้อมกับลดการใช้พลังงาน ซึ่งสอดคล้องกับแนวโน้มการผลิตเครื่องดื่มอย่างยั่งยืน


        Thailand’s beverage scene in 2026 is defined by two converging forces: consumers are demanding healthier, premium, and locally authentic drinks, while regulators and retailers are steering the industry toward lower-sugar and higher-value product lines. This transformation is especially evident in tea, including ready-to-drink and specialty formats, as well as in fruit-based beverages such as coconut water and exotic fruit juices.

        At the same time, membrane technologies are emerging as both a technical and commercial game changer, enhancing product quality, improving sustainability, reducing costs, and enabling the development of innovative new beverage formats.

From Leaf to Glass: Where Membranes Transform the Process
         Membrane processes such as microfiltration, ultrafiltration, nanofiltration, reverse osmosis, and concentration techniques are already standard in beverage processing worldwide. In 2026, they are poised to accelerate adoption in Thailand’s tea and fruit beverage value chains for several clear reasons: product quality, shelf-life extension without heavy thermal processing, ingredient recovery, water reuse, and lower-cost concentration. Moreover, studies have highlighted the effectiveness of membrane processes in terms of microbial safety, preservation of key compounds, and support for circular-economy practices in manufacturing.

·      Tea extraction involves using various methods to separate target compounds, such as polyphenols, caffeine, and essential oils, from tea leaves. Traditional methods, such as hot water extraction, are often energy-intensive and may result in the loss of sensitive compounds. Membrane technology provides an efficient alternative for the post-extraction process of traditional methods. Microfiltration and ultrafiltration are mainly used to clarify the extract and remove impurities, such as tea residues and macromolecular colloids, while reverse osmosis is applied for the subsequent concentration of target compounds.

·      In fruit juice production, membrane concentration provides an energy-efficient alternative to traditional thermal evaporation. By selectively removing water at low temperatures, UF systems can effectively retain natural aroma compounds, the vibrant colours, and essential nutrients. This gentle concentration approach delivers fresher-tasting juices while reducing energy use, which aligns with the industry’s shift toward more sustainable beverage manufacturing.